Son yıllarda, hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar çoğunlukla gündemimize gelmektedir. Bugün size bahar - yaz döneminde artış gösteren, kenelerin ısırması ile insanlara bulaşan  Kırım - Kongo Kanamalı Ateş (KKKA) hastalığından bahsedeceğiz.

Keneler kan emerek beslendikleri için hemen tüm yabani ve evcil hayvanların üzerinde bulunabilirler ve bu hayvanlardan insanlara geçip ısırabilirler. Ayrıca uzun çimli, yeşillik ormanlık alanlar doğal yaşama alanlarıdır. Türkiye de yaklaşık 17 cins kene mevcuttur. Bunlardan sadece Hyalomma cinsi kene Kırım - Kongo Kanamalı Ateş etkeni olan Nairo virüsleri bünyesinde taşır.

Hastalığın insanlara bulaşması ise şöyle gerçekleşir; Kene insanı ısırdıktan sonra ağız kısmındaki hortumu cilt içine sokar, kan emmeye başlar ve tamamen doyuncaya kadar da hortumunu çıkarmaz. Genellikle 16 - 24 saat süren bu işlem sonunda hortumunu insandan çıkartırken kusarak bünyesinde barındırdığı virüsü insana bulaştırır. 1 - 3 günlük kuluçka süresinden sonra hastalık belirtileri 3 - 4 günde ortaya çıkar.

Klinikte, başlangıç  belirtileri şiddetli baş ağrısı, üşüme ile yükselen ateş, boğaz ağrısı, halsizlik, yorgunluk ve yaygın kas ağrılarıdır. Bu bulgular  gribe benzer. Şikayetlere baş dönmesi, ense ağrısı, fotofobi (ışıktan korku) , gözlerdeki kızarıklık ve sarılık eklenebilir. Ayrıca bulantı, kusma ishal görülebilir. Hastalığın ileri safhasında kanamalar ve vücutta morluklarla giden böbrek yetmezliğinin geliştiği ağır tablo oluşabilir. Bu dönemde kanlı idrar, vajinal kanama, mide kanaması, yüz ve göğüste küçük cilt altı kanamaları görülebilir.  

Virüsü alan herkes hastalık belirtilerini az yada çok gösterir fakat ısırılan her kişi hasta  olmaz. Hastalık belirtileri, hafif ve orta derecede olanlar yaklaşık 9 - 10 günde iyileşebilir. Tam iyileşme ise genellikle 2 - 6 hafta sürer. Hastalığa yakalananlarda ölüm oranı %25 civarındadır. Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Tedavinin temelini destek tedavi oluşturur. Sıvı - elektrolit verilmesi , kan komponentleri replansmanı yapılabilir. Dünya sağlık teşkilatı Ribavirin’in kullanımını önermektedir.

Hastalıktan korunmak için en önemli yol kene ile temasın önlenmesi ile kenelerle mücadeledir.

1 -   KENE İLE TEMAS ÖNLENMELİDİR;

- Uzun otların, çimlerin ve çalılıkların bulunduğu yerlerde vücudunuz açık dolaşmayın.        

- Açık renk kıyafetleri giymeyi tercih ederek kenelerin görünmesini sağlayın.        

- Pikniğe gittiğimizde, bacakları kapatan kıyafetleri tercih edin.Uzun kollu giyinin. Pantolonunuzu çorapların içine sokun.Kapalı ayakkabı giyin.

- Böcek kaçırıcı ilaçların vücuda sürülmesi veya elbiselere emdirilmesi keneleri uzak tutabilir.

2 - KENELERLE MÜCADELE EDİLMELİDİR ;

- Kene tüketici  kuşları ( örneğin sülük ) avlamamalı ve sürüngenleri telef etmemeliyiz.

- Kenenin yoğun olarak gözlendiği yerlerde bazı kene tüketici hayvanların yaşamasını sağlamalıyız. (örneğin; kırmızı karıncalar keneleri çok tükettiğinden yuvaları bu yerlere kurulabilir.

- Keneleri ilaçla öldürmenin pek fazla yararı yoktur çünkü bu tür ilaçlar çevreye de zarar verir.

SON OLARAK KENE ISIRDIĞINDA NELER YAPILMASI GEREKTİĞİ KONUSU ÜZERİNDE DURALIM.

• Kenenin ısırdığı görüldüğünde, kesinlikle panik yapmayın.
• Kenenin ısırma zamanı çok önemlidir. Çünkü kene vücutta belirli bir süre kalır ve rahatsız edilmezse sadece kan emer. Virüsü vücuda zerk etmesi doyduktan sonra hortumunu çıkarırken olur. Ama yinede kenenin fark edildiği anda çıkarılması uygun olacaktır. Bunun için mümkünse, kenenin kendi imkanlarınızla değil bir sağlık kuruluşunda uzman kişiler tarafından çıkarılmasını sağlayınız.
• Eğer bir sağlık kuruluşuna gidemiyorsanız; keneyi bir pens veya bir cımbızla bunlarda yoksa bir peçete yardımıyla kenenin vücuda yapıştığı en yakın yerinden nazikçe tutarak çivi çıkarır gibi sağa sola sallayarak çıkartmalısınız.
• KESİNLİKLE; keneyi sigara veya kibritle yakma, üzerine kolonya veya alkol dökerek telef etme yoluna GİTMEYİNİZ. Bu durumda kene panikleyerek kusmaya başlayarak virüsü kanınıza zerk edecektir.
• Çıkartılan keneyi atmayınız. Hastalık bulaştıran cinsinden olup olmadığını yetkililere başvurup öğrenmeye çalışınız.
• Eğer belirtilerden herhangi biri görülürse en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.

SAĞLIKLI GÜNLER DİLERİM

UZM.MEHMET SERDENGEÇTİ