Gonartroz (diz kireçlenmesi ) orta ve ileri yaşlarda görülür. 50 yaşın üzerinde kadınlarda daha sık görülür. Hastalar genellikle kiloludurlar. Hastalık daha erken yaşlarda da görülebilir Daha önce geçirilen eklem operasyonları, travmalar, spor yaralanmaları ,iltihaplı romatizmalar, doğuştan gelen bazı bozukluklar en önemli sebepleridir. Gonartrozda en erken değişiklik eklem kıkırdağında olur. Kıkırdakta incelme sonucu eklem aralığı daralır. Kıkırdak altındaki kemiklerde de incelmeler ve yıpranmalar olur. Ayrıca eklem kenarlarında kemiksi çıkıntılar (osteofit ) oluşur. Eklemlerde ağrı ve kısıtlılık hastalığın ilk belirtisidir. Hastalık bazen hiçbir belirti vermeden ilerleyebilir. Bazen de hastalık belirtileri olduğu halde röntgen filmleri normal olabilir. Hastalık ilerledikçe eklem hareketleri kısıtlanır ,yürümek ve merdiven inmek-çıkmak zorlaşır. Bazen topallama olabilir. Eklemin düzeni bozulur, bacaklarda eğilmeler olabilir.
Teşhis sırasında hekimin önceliği hastanın ifadesi , muayene ve rontgen filmleridir. Bağlar ve menisküslerin durumunu değerlendirebilmek için hekim MR da isteyebilir,
Hekimin görevi hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, ağrıyı dindirmek ve hastayı fonksiyonel halde tutmaktır. Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler kullanılabilir.Topikal ilaçlar diz kireçlenmesinde faydalı olabilir. Kireçlenmenin fazla ilerlemediği ve kıkırdağın kısmen korunduğu hastalarda kıkırdak besleyici eklem içi enjeksiyonlar yapılabilir (viskosüplemantasyon).Eklem içi kortizon enjeksiyonu gerekebilir.Bütün bu tedavi metodlarına rağmen hastanın şikayetleri devam ediyorsa cerrahi tedavi metodları uygulanır.
Dizde diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen kireçlenmeler diz protezi ile tedavi edilir. Protez ; dizde eklem yapan üç kemiğin eklem yüzeylerinin kesilerek çıkarılması ve bu yüzeylerin metal ve plastik parçalar ile kaplanmasıdır. Yine de 55 yaş altındaki kişilerde diğer tedavi yöntemleri sonuna kadar denenmelidir. 55-65 yaşları arası diğer tedavi yöntemleri avantajlı olabilir. 65 yaş üzerinde diz protezi rahatlıkla uygulanabilir.
Hastaların operasyonun ertesi günü yürümelerine, 2. gün tuvalete oturmalarına izin verilir. Hastalar genellikle 4-7 gün yatarlar.
Hastalar taburcu oldukları gün kendisi yatıyor-kalkıyor ve tuvalete gidiyor halde olurlar.
Dikişler ortalama 15 günde alınır ve sonrasında banyoya izin verilir.Hasta operasyonun ertesi gününden itibaren diz bükme ve adele güçlendirme egzersizlerine başlar. Bu egzersizler diz fonksiyonlarının tamamen kazanılmasına kadar devam eder. Genellikle 6. haftada tüm diz fonksiyonları geri döner.
Diz koruma prensipleri:
1- Hareket ediniz
2- Fazla kilolarinizi veriniz.
3- Çömelirken ve dogrulurken, bir yere otururken ve kalkarken kollarinizi kullanin dizlerinizi fazla kirmamaya çalisin.
4- Agir yük tasimayin.
5- Uzun süre yürümek ve ayakta durmaktan kaçinin.
6- Yumusak tabanli ve düz topuklu ayakkabi giyin.
7- Bacak kaslarinizi düzenli olarak çalistirin.
8- Diz egzersizlerini mutlaka yapin.
9- Dizlerinizi sert zeminler üzerine koymayin.
Diz Egzersizleri
Egzersiz 1:
Ayak bileklerinize ve parmaklariniza bir agirlik baglayin ve yavasça bir yere oturun ve ayaklarinizi sallayin. 5-15 dakika bu sekilde kalin, günde üç defa tekrarlayin.
Egzersiz 2:
Bir sandalyede oturun ayaginizi bir tabela üzerinde dinlendirin. Dizinizi hafifçe kaldirarak tabelaya bastirin 5-10 saniye bastirin günde 3 defa 10'ar defa tekrarlayin
Egzersiz 3 :
Sandalyede oturun bir serit haline getirilmis çarsafi topugunuzdan iki elinizle birlikte dizlerinize yukari çekin bu hareketi günde 3 defa tekrarlayin
Egzersiz 4 :
Bir sandalyede yada daha iyisi ayaklariniz degmeyecek sekilde yüksek bir yere oturun, ayaginizi dizleriniz düzlesinceye kadar kaldirin ayni hareketi önce hafif zamanla orta agirliklarla tekrarlayin. Günde 5-10 defa tekrarlayin
Egzersiz 5 :
Ayaklariniz arasina bir kitap veya rulo havlu koyun. Dizlerinizi bükmeden kitabi kaldirin, 5 e kadar sayin 3x5-10 kez tekrarlayin
Egzersiz 6 :
Dizleriniz arasina bir havlu veya lastik top yerlestirin, baldirinizi ve dizlerinizi sikin. 3x5 - 10 tekrar yapin
Egzersiz 7 :
Bir sandalyede oturun sirayla ayak uçlarinizi ve topugunuzu yükseltin 3x 5 - 10 tekrar yapin
Egzersiz 8 :
Sirt üstü yatin, dizinizi ve bacaginizi bükün. Topuklarinizdan güç alarak kalçanizi olabildigince yukari kaldiriniz.
Not:Egzersizlerden önce Fizyoterapistinize danışmayı unutmayınız!!
Herkese Sağlıklı günler dilerim.